Emoties zijn er in allerlei varianten. Zeker in gesprekken zijn ze bewust of onbewust aanwezig. Het is goed om te beseffen dat emoties onze communicatie sturen. Waarschijnlijk weet je het wel dat als je je onzeker voelt dat je communicatie verbaal en non-verbaal anders zal zijn dan wanneer je je krachtig voelt. In dit artikel lees je meer over emoties, de werking ervan en wat je ermee kunt in je communicatie.
Wat zijn emoties
Emoties worden vanuit verschillende stromingen en perspectieven anders beschreven. Biologisch zijn emoties niet meer en minder dan een chemische samenstelling van peptiden die zich vasthechten aan onze cellen, die op basis daarvan reageren. Deze aminozuren, waarvan er in totaal 20 zijn, worden geproduceerd door de hypothalamus, ofwel onze chemische fabriek. De samenstelling van de aminozuren worden uiteindelijk een neurohormoon welke een reactie zal geven via de cellen. Hierdoor reageert je hele lichaam en autonome zenuwstelsel. Maak maar eens contact met boosheid in je en ervaar wat er dan gebeurt met je ademhaling, spierspanning, hartslag en temperatuur.
Vanuit een psychologisch oogpunt kunnen we veel leren van emoties. In onze taal hebben we het vaak over negatieve en positieve emoties, maar eigenlijk bestaan deze niet. We hebben alleen maar emoties met een signaalfunctie. Een emotie geeft je feedback over de overeenkomst of het verschil tussen jouw perceptie van de werkelijkheid en de wereld om je heen. Makkelijker gezegd, wanneer de wereld overeenkomt met hetgeen je kent en gelooft dan zal dit ‘positieve gevoelens’ oproepen. Wanneer de wereld verschilt met hetgeen je kent en gelooft dan zal dit ‘negatieve emoties’ oproepen. Deze gevoelens zeggen dus niets over de wereld om je heen maar hoe jij de wereld ervaart. Emoties zijn dan ook nauw verbonden met onze ervaringswereld.
Stel je gewoon het volgende eens voor. Je zit in een gesprek met iemand. In je verleden heb je geleerd dat het belangrijk is om respect te hebben voor elkaar en elkaars mening. Een uitingsvorm hiervan is dat je naar elkaar luistert. Nu, in dit gesprek merk je dat de ander absoluut niet naar je luistert en je krijgt het gevoel dat je niet gerespecteerd wordt. Welke emoties roept dit bij je op? Andersom kan het ook. Je bent in gesprek met de persoon en je merkt dat je volledig de aandacht krijgt van de ander. Hij/ zij luistert, knikt en geeft je het gevoel dat je volledig je verhaal mag doen. Welke emoties roept dit op? De emoties die omhoog komen zeggen hiermee niets over de ander maar over hoe jouw (ervarings)wereld is opgebouwd. De basis van je ervaringswereld zijn je normen en waarden. De waarden geven aan wat je belangrijk vindt, de normen hoe aan deze waarden invulling gegeven moet worden.
Emoties in communicatie
In een communicatie is het dus goed om voor ogen te houden dat de emoties die omhoog komen veel zeggen over de persoon zelf. Het geeft feedback of je ‘levelt’ op de ervaringswereld van de ander of juist niet. Door dit besef, kun je leren dat je niet direct hoeft te reageren op de emotie en bijbehorende gedrag. Je kunt dieper gaan door eerst voor jezelf de vraag te stellen: “Wat wordt bij deze persoon gerealiseerd of overtreden waardoor de emotie omhoog is gekomen?” Door met deze vraag aan de slag te gaan, investeer je in een diepere relatie met je gesprekspartner. Tevens heeft het als voordeel dat je zelf niet geraakt hoeft te worden door de emoties van de ander. Je zou namelijk in een vicieuze cirkel van actie-reactie-actie-reactie terecht kunnen komen die niet bevorderlijk is voor een doeltreffende communicatie. Door meer op de dieperliggende boodschap te resoneren, blijf je uit deze cirkel.
Zelf heb je natuurlijk ook vaker emoties in een gesprek. Hierbij geldt hetzelfde mechanisme. Je kunt leren uit je eigen emoties. Wat hebben ze me te vertellen? Welke waarde is momenteel in het spel? Door te vertragen en stil te staan, kun je leren van jezelf. Maar al te vaak geven we een ander de schuld van onze eigen emotionele wereld. De ander is hier niet verantwoordelijk voor. Dat ben jezelf! Je zou metaforisch kunnen stellen dat de wereld om je heen niet meer en minder is dan een spiegel. Deze spiegel geeft je feedback. Je gesprekspartner, wat hij of zij ook doet in een communicatie, is daardoor een belangrijke tool om jezelf te ontwikkelen en beter te worden in je communicatie. Dankbaarheid vanuit dit perspectief zou je leren om anders naar anderen te kijken :)
De diepgang van emoties
Wellicht herken je het dat emoties te pas en te onpas komen en gaan. Wat goed is om te realiseren, is dat emoties verleden georiënteerd zijn. Ze vertellen veel over de geschiedenis, patronen en conditioneringen van iemand. Een emotionele reactie van je gesprekspartner zegt dan ook niets over het huidige gesprek. Het geeft weer hoe iemand zijn ervaringen gebruikt om betekenis te geven aan de woorden en de gebaren in de communicatie. Ons rugzakje, gevuld met ervaringen, bepaalt de interpretatie van het gesprek, daarmee de emotionele reactie en daarmee de communicatie-uitingen. Het is goed om hier rekening mee te houden. Door te investeren in de persoon, om erachter te komen wie hij/ zij is en wat deze persoon meedraagt, helpt enorm om de emoties van anderen een plek te kunnen geven. Tevens ontmoet je de ander op een ander niveau. Emoties zijn dus zeer bruikbaar om diepgang te creëren.
Wat kun je doen met emoties in een communicatie
Wellicht heb je wel eens meegemaakt dat iemand heftig in de emotie schiet. Maar hoe ga je hier mee om? Uiteraard doet iedereen dit op zijn eigen manier. Een van de mogelijkheden is om de ander niet (teveel) te beladen met tekst en uitleg. Het is namelijk zo dat ons lichaam een natuurlijke reactie heeft om de communicatie tussen de neocortex (rationele brein) en het limbisch systeem (emotionele brein) stop te zetten, zodat het bloed naar het emotionele brein gaat. Dit is een overlevingsmechanisme. Hierdoor kun je minder goed nadenken en komt de tekst en uitleg gewoonweg niet binnen. Van belang is om in de communicatie eerst de emotie de tijd te geven om af te zwakken. Een van de dingen om dit te doen, is je ademhaling af te stemmen op de ander en dan de persoon (vaak zonder dat hij/ zij het weet) rustiger te laten ademen door zelf rustiger te gaan ademen. Een andere mogelijkheid om te werken met emoties in een gesprek is, om vanuit vertraging, het over de emoties te hebben. Laat de inhoud van het gesprek even los en focus je op de emotie. Je zult merken dat je de inhoud daarna weer sneller en makkelijker op kunt pakken. Een neveneffect is dat je door de aandacht voor de emotie van de ander het contact verbetert.
Oproepen van emoties als ondersteuning in een communicatie
We hebben het in dit artikel voornamelijk gehad over de emoties van de ander. In deze paragraaf gaat het erover wat je zelf kunt doen om je eigen ‘statemanagement’ in te zetten tijdens een gesprek. Uiteindelijk is niemand anders verantwoordelijk voor hoe jij je voelt. Door te weten hoe je je eigen emoties oproept, helpt het je om het gesprek in te stappen hoe jij dit wilt of in het gesprek te blijven hoe jij dit wilt.
In je persoonlijke geschiedenis zitten ook je emoties verborgen. Voordat je je geschiedenis gebruikt, is het verstandig om te weten welke emoties/ gevoelens jou gaan ondersteunen in het gesprek. Wat heb je dus nodig? Zelfvertrouwen, rust, empathie, begrip, doorzettingsvermogen? Hoe duidelijker je dit voor ogen hebt, hoe meer je kunt werken aan je eigen statemanagement. Je statemanagement wordt bepaald door 3 factoren:
1) Het activeren van je vermogens
2) Je fysiologie
3) Het verhaal dat je jezelf vertelt
Het activeren van je vermogens kun je doen door je persoonlijke geschiedenis. Wanneer je zelfvertrouwen wilt hebben, ga dan naar een willekeurige situatie in je leven waar je dit vermogen gehad hebt. Leef je in in de situatie en ervaar het gevoel opnieuw. Gebruik je ademhaling om het gevoel krachtiger te maken en zorg dat je fysiologie (lees: lichaam) de houding aanneemt die hier bij past. Vertel jezelf dan het verhaal waarom je het recht hebt om deze emotie vast te houden. Het verhaal is van wezenlijk belang. Stel je maar eens voor dat je de hele tijd tegen jezelf zegt dat je geen zelfvertrouwen hebt. Denk je dan dat je zelfvertrouwen kunt activeren of niet? Het activeren van de vermogens en een juiste voorstelling hoe je deze vermogens inzet, geven je brein de juiste instructies om deze vermogens op te roepen tijden het gesprek.
Tja, emoties in communicatie…..je kunt er veel over schrijven.
