Ruzies, meningsverschillen of conflicten hebben we allemaal wel eens. Ze helpen je juist om een leerproces van bewustwording in te gaan en meer over je eigen gedrag te weten te komen. Want een conflict, ruzie of meningsverschil gaat niet zozeer over de ander maar over jezelf. Hier ligt de sleutel van succes. Onderstaand artikel zet uiteen hoe een ruzie, conflict of meningsverschil ontstaat en wat je kunt doen om door de situatie heen te komen. Voor de schrijfstijl houden we het woord ruzie aan. Dit kun je zelf vervangen door meningsverschil of conflict.
Richt de aandacht op jezelf
Bij een ruzie ligt onze aandacht vaak bij onze gesprekspartner. Je richt je aandacht op datgene wat de ander (niet) heeft gedaan of gezegd. Want de ander is namelijk de ‘schuldige’ waarom er ruzie is. Dit is misschien wat uit zijn verband gerukt, maar het patroon komt vaak terug. We maken de ander probleemeigenaar van hoe jezelf op dat moment in de ruzie staat. Mensen zijn goed om de schuld buiten zichzelf te leggen en de omgeving de schuld te geven wat zij onbewust voelen en denken. Bewustwording op dit gebied maakt een hoop duidelijk en verlegt de aandacht van de ander naar jezelf. Hoe ben jij precies probleemeigenaar van de situatie waarin je zit? Je kunt enkel controle nemen over datgene wat jij voelt en denkt. Dit ligt niet buiten jezelf maar in jezelf. Hier komt ook wel het gezegde vandaan ‘Verander de wereld begin bij jezelf’.
Een mooie metafoor die hier volstaat, is dat de koning van Wegenland veel last had van zijn rug. Hij begon wat ouder te worden en zijn botten en gewrichten moesten het gelden. Het land heette Wegenland omdat er zoveel wegen waren. Deze wegen waren ooit in een ver verleden aangelegd omdat de bewoners zeer verspreid woonden en de keizer op een gemakkelijke manier bij het volk wilde komen om zijn verhaal te doen. De keizer zag in dat dit niet meer mogelijk was. De wegen waren oud en er zaten veel gaten in door het verval van de jaren. Hij wilde dat de wegen opnieuw werden aangelegd. Ze moesten zacht zijn zodat de keizer geen last van zijn rug zou krijgen. Hij nodigde een aantal aannemers uit. De eerste zei dat hij het gehele land kon voorzien van nieuw asfalt. Het kostte enkel 100.000 goudstukken. Dit vond de keizer teveel en nodigde de tweede aannemer uit. Deze zei dat hij een nieuwe methode had ontwikkeld van nieuw materiaal waardoor de wegen zacht zouden zijn. De nieuwe methode was goedkoper, slechts 50.000 goudstukken. De keizer was blij dat het voor de helft van de prijs kon.
Hij wilde de derde aannemer al afzeggen maar besloot om hem toch een kans te geven. De derde aannemer was een oude schoenmaker. Hij had het aannemersbedrijf van zijn overleden vader geërfd. Hij had er nooit veel mee gedaan omdat zijn passie lag bij het maken van schoenen. De oude man luisterde naar het verhaal van de keizer en zei dat hij een oplossing had die niets kostte. De keizer stond versteld. Hoe kon de man nu de wegen zo repareren zodat hij geen last meer had van zijn rug en dat het ook nog eens gratis was. De oude man kwam de volgende dag terug en gaf de keizer een paar schoenen met een zeer goede demping. De keizer deed de schoenen aan en heeft nog jaren zonder rugklachten zijn volk toegesproken.
Je eigen zienswijze in een ruzie
Ruzie ontstaat meestal doordat er een verschillende zienswijze is over het onderwerp waarover je ruzie maakt. Dit kan iets eenmaligs zijn maar ook een thema dat elke keer weer terugkomt. In principe is de inhoud van de ruzie niet zo van belang. Belangrijker is het proces dat eraan vooraf gaat om te komen tot de ruzie. Wat is de aanleiding van de ruzie? Welke belangen zijn in het spel? Wat bescherm je bij jezelf en wat beschermt de ander waardoor er geen echte communicatie meer mogelijk is?
Ruzie heeft niet te maken met de inhoud van het verhaal maar wat maakt dat twee individuen (uitgaande van een ruzie van twee personen) geprikkeld worden om deel te nemen aan de ruzie. Dit heeft te maken met ons referentiekader.
Ons referentiekader is je rugzak met je aangeleerde (geconditioneerde) ervaringen. Deze rugzak hebben we nodig om betekenis te geven aan onze ervaringen. In de beginjaren, als je geboren wordt, is deze rugzak nog relatief leeg. Je gaat dan het leven in en doet allemaal nieuwe ervaringen op. Deze ervaring stop je in je rugzak. In deze rugzak kunnen alleen ervaringen gestopt worden die je nog niet hebt gehad. Ervaringen die overeenkomen met wat er al in de rugzak zit, komen er niet nog eens bij. Op een gegeven moment kom je op een leeftijd waarbij de rugzak bijna geheel gevuld is. Ervaringen die we dan nog meemaken komen veelal overeen met de ervaringen uit de rugzak. Elke ervaring wegen we op een gegeven moment af tegenover de ervaringen in de rugzak. En als deze overeenkomt dan komt deze ervaring onbewust tevoorschijn uit de rugzak. De ervaring uit de rugzak geeft aan hoe we destijds gereageerd hebben en op basis van de eerdere evaluatie of we ons resultaat (willen = krijgen) geeft de ervaring uit de rugzak dan aan hoe we moeten reageren. Emoties zijn hier een goed voorbeeld van. Bij emoties reageren we op een situatie. We ageren niet. De respons die je een situatie dan geeft, is op basis van de ervaring van de rugzak en niet wat er daadwerkelijk op dat moment gebeurt.
Dit betekent dat onze geconditioneerde ervaringen uit het verleden, onze bril vormen om alle ervaringen die we nu op doen, af te lezen. Met een ruzie gebeurt precies hetzelfde. Je reageert namelijk niet op de daadwerkelijke gebeurtenis maar veel eerder vanuit je referentiekader. Wellicht doet of zegt iemand iets op een bepaalde manier waardoor je rugzakje een ervaring oproept, waarin je onderbewuste geleerd heeft om zo te reageren. Hou er daarom rekening mee dat een ruzie veel meer zegt over het verleden dan over het heden of de toekomst.
Een leuk voorbeeld over referentiekaders is de metafoor over de olifant en de 6 blinden. Zes blinden willen allemaal weten hoe een olifant eruitziet. Ieder van hen krijgt de kans een deel van het dier te betasten. De eerste heeft het voorrecht de buik te mogen aanraken. Hij concludeert onmiddellijk: een olifant lijkt op een dikke muur van ruwe stenen. De handen van de tweede persoon vinden een slagtand op hun weg en meent het ook zeker te weten: een olifant lijkt in alle opzichten op een enorme speer. De derde stuit op de zwaaiende slurf en het kan niet missen: een olifant heeft wel heel veel weg van een dikke slang. Als de vierde zijn handen over een van de kolossale poten van de olifant laat dwalen, verschijnt voor zijn geestesoog direct de vorm van een boom. De vijfde betast een van de zwiepende oren en deelt de olifant subiet bij het rijk der vogels in. De laatste krijgt de staart te pakken en denkt direct aan een stevig stuk touw. De blinden ruziën over de vraag hoe de ware olifant eruitziet. Allemaal volharden ze in hun eigen gelijk, vol verbazing en verontwaardiging over het feit dat de anderen maar niet te overtuigen zijn van de waarheid van wat ieder van hen toch heel zeker meent te weten.
Zoeken naar de positieve intentie
Zoals eerder geschreven gaat een ruzie niet zozeer over de ander maar over wat er bij jezelf leeft. Wat speelt er tijdens een ruzie in je gevoelswereld? Welke emoties zijn in het spel? Welke gedachten zijn een onderdeel? En zijn dat gedachten van nu of heeft het te maken met je verleden of de toekomst? Het meest van belang is dat je op zoek gaat naar je eigen gevoel. Wat voel ik nu precies in deze situatie en welke emotie is in het spel? Is het woede, boosheid, verdriet, pijn, frustratie, ongeloof etc? Emoties hebben namelijk een signaalfunctie. Ze willen je iets duidelijk maken. De uiting van deze emoties kan heftig zijn. De een uit zijn emotie door zeer extrovert te zijn. Hij/ zij schreeuwt het van de daken en zet dit lichamelijk nog eens kracht bij. De ander is introvert en gaat op de vlucht, houdt zich stil en raakt verstijft. Het zijn vormen hoe emoties zich uiten. Emoties zijn niet positief of negatief. Ze zijn er gewoon en belangrijk is om ze op te merken en te luisteren naar wat ze je te vertellen hebben. De uiting van de emotie gebeurt door gedrag te uiten. Iedereen doet dit op zijn eigen manier binnen de mogelijkheden die hij/ zij op dat moment heeft, of niet. Het is aangeleerd gedrag. Je zou misschien wel graag anders willen reageren in de ruzie maar je bent emotioneel niet bij machten om anders te reageren. De transformatie van je gedrag is om terug te durven gaan naar je eigen emoties en betekenis geven aan het gevoel dat zich ergens in je lichaam manifesteert.
Om een voorbeeld te geven. Stel je een ruzie voor die je kort geleden hebt gehad. Wellicht de laatste keer wanneer de ruzie zich heeft voorgedaan. Dit kan gisteren zijn geweest, vorige week, vorige maand of misschien nog verder terug. Denk eens aan die situatie, neem er contact mee op en voel nu eens wat je voelt, waar je het in je lichaam voelt en hoe het gevoel is opgebouwd (is het een dof of scherp gevoel, breed of smal, zwaar of licht etc.). Heb je het gevoel te pakken koppel er dan eens een woord aan. Dit kan bijvoorbeeld boosheid zijn of welke andere emotie dan ook. Laten we even uitgaan van boosheid. Als je boosheid te pakken hebt, dien je een laag dieper te gaan. De vraag die je jezelf kunt stellen is: ‘Wat maakt dat ik eigenlijk zo boos ben?’ Het antwoord zou kunnen zijn dat je verdrietig bent en dit uit zich in boosheid waardoor je reageert hoe je reageert. Heb je de diepere laag te pakken dan kun je nog dieper gaan, maar laten we deze laag even vasthouden. Verdriet is dan op dat moment de drijvende emotie die maakt dat je ruzie hebt. Je voelt verdriet en wilt dit gevoel eigenlijk helemaal niet hebben en je stelt je partner hier mede verantwoordelijk voor. Hoe kun je dit proces nu omdraaien? Dit kan door niet alleen bewust te zijn van de emotie maar voornamelijk op zoek te gaan naar de signaalfunctie van de emotie. Wat wil de emotie je eigenlijk vertellen? Hier kom je tot de kern waar het eigenlijk over gaat. Waar heb je, als je diep in je hart kijkt, behoefte aan? Wat heb je anders nodig dan datgene dat je nu krijgt. Als we verdriet weer even als uitgangspunt pakken dan kan de behoefte die er achter ligt bijvoorbeeld contact of liefde zijn. De uiting van je gedrag vraagt door de inzet van de emoties eigenlijk om direct contact of liefde, echter krijg je door je gedrag juist het tegenovergestelde waardoor de ruzie in stand gehouden wordt.
Als je in een ruzie zit, is het dus goed om in de ruzie je bewust te worden welk gevoel en emotie er op dat moment bij jezelf speelt. Ben je je daar bewust van, dan kun je op zoek gaan naar waar je behoefte ligt. Hierdoor wordt het mogelijk om een doorbraak te krijgen in je eigen gedrag waardoor je je behoefte kunt gaan uiten in plaats van je boosheid of welke emotie dan ook. De behoefte maakt het mogelijk om het proces van een ruzie te doorbreken waarbij de zoektocht kan beginnen om elkaars, maar voornamelijk je eigen behoefte, te realiseren. Door de behoefte verandert de inhoud direct waardoor het proces verder kan gaan op een andere manier.
Gedrag : Schreeuwen
Emotie 2 : Boosheid
Emotie 1 : Verdriet
Behoefte : Contact / liefde
Behoefte en de concrete invulling
Het opsporen van de behoefte is een ding, de concrete invulling een ander. Vaak weten we heel goed wat we nodig hebben maar vinden het moeilijk om concrete invulling te geven aan wat we dan precies nodig hebben om het te krijgen. Stel je voor dat je behoefte hebt aan liefde. Dan is het goed om te weten wat je dan precies nodig hebt van jezelf of de ander waardoor je ook daadwerkelijk het gevoel hebt dat de persoon je lief heeft.
Bij de ene persoon is een knuffel al voldoende. Terwijl de ander op zoek is naar een goed gesprek waarin hij gehoord of gezien wordt. Hoe beter je voor jezelf duidelijk hebt wat je nodig hebt om de behoefte te vervullen, des te beter kun je naar de behoefte op zoek gaan. Dit is hetzelfde als je een ring kwijt bent en in een advertentie een oproep doet aan mensen om je ring terug te brengen. Als de mensen die het lezen zich geen voorstelling kunnen maken om welke ring het nu precies gaat, zal je hoogstwaarschijnlijk geen reactie krijgen. Weet je te formuleren om welke ring het gaat, dan hebben de mensen vergelijkingsmateriaal om te zien of het om dezelfde ring gaat. Bijvoorbeeld een gouden ring van 16mm, waarbij linksonder een klein krasje zit en aan de binnenkant de informatie J.W.A. Janssen 28-5-1955 staat. Mensen hebben dan iets tastbaars in handen waardoor ze kunnen checken of het om dezelfde ring gaat.
Blijf vanuit jezelf communiceren
Belangrijk om goed door een ruzie heen te komen is om te blijven communiceren. Hoe lastig dit ook kan zijn. Blijf met elkaar in gesprek ook al denk je dat je moet toegeven. Geef de ander de ruimte zodat er uiteindelijk ruimte ontstaat om je eigen meningen, visies en opvattingen neer te zetten. Communicatie is namelijk geven en nemen. Neem je alleen dan zal de ander nog meer zijn best doen om zijn gedrag in stand te houden. Geef je teveel dan heb je geen mogelijkheden om de dialoog aan te gaan en hetgeen jezelf zo belangrijk vindt tot uiting te brengen. De transformatie in een ruzie begint wanneer je een switch maakt van het welles – nietes spel naar het communiceren over je eigen behoeften.
Veel plezier met het reflecteren bij ruzies.
